Đerdapska klisura - Gvozdena vrata - najveća je rečna klisura u Evropi. Zbog svojih specifičnosti, arheološkog bogatstva i raznovrsnosti biljnog i životinjskog sveta, proglašena je Nacionalnim parkom čije je sedište u Donjem Milanovcu. Uzvodno od ovog grada, na 1004,7 kilometru desne obale nalazi se jedinstveno arheološko nalazište Lepenski Vir sa praistorijskim naseljem starim preko osam iljada godina.

Prema legendi, Lepenski Vir osnovao je jedan od Nojevih sinova posle potopa. Ovo naselje iz doba neolita obuhvata ostatke kuća sa kamenim ognjištima, građevine trapezoidnih osnova i 54 skulpture ribolikih glava koje pripadaju jednoj od najstarijih civilizacija u Evropi. Najvažniji nalaz predstavljaju primerci monumentalne kamene plastike, do sada poptuno nepoznate u starijim fazama balkanske i podunavske praistorije.

Arheološko nalazište je premešteno na drugi lokalitet da ne bi bilo potopljeno podizanjem nivoa Dunava posle izgradnje brane. Na lokalitetu, pored etno sela, postoji i muzej u kome su kopije najlepših kamenih skulptura. Originali, koji imaju posebnu vrednost za istoriju i kulture i umetnosti cele Evrope, čuvaju se u Narodnom muzeju u Beogradu.

Na areheološkom nalazištu Lepenski Vir otvoren je moderno opremljen Centar za posetioce. Rekonstrukcija je obuhvatila izgradnju providnog, polikarbonitnog krova koji omogućava da prostor nalazišta bude zaklonjen, ali da se sačuva utisak prirodnog ambijenta. Sve je više pristajanja stranih kruzera u Donjem Milanovcu (pristanište se nalazi na 990. kilometru od Crnog mora) za čije se putnike organizuju autobuske ture do Lepenskg Vira, dok je uz lokalitet moguće samo pristajanje manjih brodova i čamaca.