“Carstvo nečastivog” – prirodni fenomen, jedan od najneobičnijih u svetu, “Đavolja varoš”, nalazi se u srcu Radan planine, na oko 700 metara nadmorske visine, nadomak sela Đake (ime potiče od turske reči “krv”) , u blizini Prolom banje, 27 km jugoistočno od Kušumlije i 288 km od Beograda. Prostire se na površini od 67 hektara.
Ovaj spomenik prirode čine dva retka prirodna fenomena: zemljane figure i dva izvora jako kisele vode sa visokom mineralizacijom. Jedan izvor se zove “Đavolja voda” (hladan i izuzetno kiseo), a drugi “Crveno vrelo” (zbog jako visoke koncentracije gvožđa ostavlja atraktivan crven trag ). Zemljane figure, kako ih meštani nazivaju “kule”, ugnjezdile su se između dve jaruge “Đavolje” i “Paklene”. Ima ih 202, visoke su od 2 do 15 metara, sa kamenim kapama na vrhu. Usled erozivnog procesa koji traje vekovima, nastaju, rastu, menjaju se, nestaju i ponovo stvaraju.
Ovaj geomorfološki fenomen je jedinstven u Srbiji i veoma redak u svetu. U Evropi sličnih pojava ima u Alpima a u Americi je poznata “Bašta bogova”. Ipak, u “Đavoljoj varoši” su kule brojnije, veće i postojanije.
Čudno izvajane i poređane, figure stvaraju utisak mistike i tajanstvenosti. Kada duva vetar proizvode se zvučni efekti koji su uticali na maštu lokalnog stanovništva te su se sa kolena na koleno prenosile razne legende o nastanku “Đavolje varoši”. Da bi se figure u prostoru bolje videle sa svih strana na lokalitetu su podignuti brojni vidikovci i dovedena struja.
Lokalitet “Đavolje varoši”, u kome je 1977. godine osnovana prva Internacionalna kolonija umetničke fotografije, još 1959. godine stavljen je pod zaštitu države, a 1995. godine proglašen je za prirodno dobro od izuzetnog značaja i stavljen u I kategoriju zaštite Spomenika prirode.
Budući da je u svetu u toku glasanje za 7 svetskih čuda prirode, ukoliko do 8. avgusta 2008. godine na internet adresu www.natural7wonders.com ili www.djavoljavaros.com, stigne dovoljno glasova, prirodno-turističko čudo Srbije – “Đavolja varoš” ima šansu da postane jedno od njih.
Skromne i mirne stanovnike napojio je đavo “đavoljom vodom”, naterao ih da zaborave rodbinske odnose i naveo na rodoskrnavljenje, na venčanje brata i sestre. Dobra vila, koja i danas pazi na ovaj kraj, pokuša da ih spreči ali, kako nije uspela, obrati se Bogu te on spoji nebo sa zemljom, dunu jak, hladan vetar i okameni svatove.
Dve porodice sa svatovima krenuše po istu devojku te dođe do krvavog sukoba. Bog se naljuti, okameni najratobornije, među kojima i obojicu mladoženja. Mlada u očajanju poče da lije suze od kojih poteče potok čija se kiselost objašnjava ukusom suza a, budući da je prilikom sukoba bilo mnogo krvi, na površinu poče da se izliva crvenkasta voda.
Zemljane figure predstavljaju okamenjene đavole koji su dugo mučili meštane. Da bi ih se otarasili, meštani su jednu noć prenoćili pored crkvišta obližnje crkve Svete Petke i oslobodili se đavola tako što su se ovi okamenili.
